Dolina rzeki jest w pewnym sensie typowa, podobną ma wiele rzek Polski. Łamany, esowaty jej bieg świadczy o zróżnicowanym pochodzeniu poszczególnych odcinków łożyska. Koryto Pilicy jest bardzo urozmaicone przez liczne wyspy, zakola i odnogi, co związane jest z budową geologiczną podłoża. Łożysko rozszerza się w miarę oddalania się rzeki od źródeł i przyjmowania nowych mas wody z dopływów. Jego szerokość wynosi 2 m (sztuczny kanał) w części przyźródłowej, 30 m nieco powyżej Koniecpola, a przeszło 300 m w dolnym i miejscami w środkowym biegu. Średnia szerokość wynosi 100 m. Tworzeniu się meandrów w szerokim korycie, wyerodowanym w mało odpornym podłożu, sprzyja często przerzucajacy się nurt rzeki. 
W  okolicy Inowłodza charakterystyczne sa przełomy Pilicy. Ich powstanie jest związane z wychodniami na powierzchnię skał starszego podłoża - wieku mezozoicznego. Dorzecze Pilicy (9245 km kw.) ma kształt nieregularny. W dolnym i górnym biegu rzeki jest stosunkowo wąskie, natomiast w części środkowej bardzo rozbudowane, jego szrokość dochodzi do 120 km. Na całej swej długości Pilica przyjmuje 14 większych dopływów (po 7 lewo- i prawobrzeżnych). Największy z nich to prawobrzeżna Drzewiczka, wpadająca do Pilicy w okolicy Nowego Miasta, jej długość wynosi ok. 81 km. Największy lewobrzeżny dpływ, Wolbórka, bierze początek wśród wzniesień łódzkich, po przepłynięciu 60 km uchodzi do Pilicy pod Tomaszowem Mazowieckim. Również ważnym dopływem jest lewobrzeżna Luciąża (45 km długości), która uchodzi do Zbiornika Sulejowskiego. Zbiornik Sulejowski pwostał w 1974 r. po przegrodzeniu rzeki tamą w pobliżu wsi Smardzewice - powiat tomaszowski.

Na podstawie: Elżbieta i Jan Rutkowscy "Dolina Pilicy"
("Poznaj swój kraj" 10/1979)